سرويس Scholar Google پژوهشگری در خدمات شما
محمد باقر دستغيب - وب ايران
سرويس Scholar Google پژوهشگری در خدمات شما
پژوهشگر گوگل ابزار جست‌وجوگر تــــازه‌اي با هدف بهبود دسترسي عمومي به مواد و آثار دانشگاهي و علمي است. اين جستجوگر موسوم بـــه Scholar Google امكان جست‌وجوي واژه‌هاي كليـدي در رساله‌هاي علمي، گزارش‌هاي فنــــي، وب سايت‌هاي دانشگاهي و كتاب‌ها را فراهم مي‌كند. مواد موجود در رشته‌هــــاي مختلف دانشگاهي از پزشكي و فيزيك گرفته تا اقتصاد و علوم كامپيوتر در حوزه جست‌وجوي اين ابزار رايگان قرار مي‌گيرد. اگر چـــه عمدتا نتايج جست‌وجو براساس ميزان ارتباط با واژه كليدي فهرست مي‌شود، اما نكته تازه در اين ابزار فهرست كردن نتايج بر اساس ميزان ارجاع به آن توسط ديگر مولفان است. علاوه بر اين، نتايج بر اساس ميزان اعتبار مقاله با توجه به تعداد دفعاتي كه در مقالات علمي به آن استناد شده است، درجه‌بندي و بر پايه امتياز حاصل براي كاربر فهرست مي‌شود. به گفته يكي از مهندسان گوگل، هدف اين ابزار فراهم كردن امكان جست‌وجوي اطلاعات دانشگاهي و علمي براي عموم كاربران است. دانشگاه‌ها، سايت‌هاي ناشران، پايگاه‌هاي قبل از چاپ و پايگاه‌هاي اطلاعاتي علمي از جمله مواردي است كه توسط پژوهشگر گوگل جست‌وجو مي‌شود. پژوهشگر گوگل، به طور خودكار متون را تجزيه و تحليل كرده و استنادهاي به كاررفته در متن را استخراج و سپس آن را به صورت مجزا ذخيره مي‌كند. حتي استنادهايي كه online نيستند نيز مورد پردازش قرار مي‌گيرند. اين بدين معني است كه نتايج حاصل مي‌تواند شامل مقالات و مواد علمي ديگر، مقالات اصلي و كتاب‌هاي offline نيز باشد. امروزه عليرغم وجود موتورهاي جست‌وجوي گوناگون، دانشجويان و پژوهشگران، گوگل را به عنوان انتخاب اول در جست‌وجوي مواد آكادميك استفاده مي‌كنند. نتايج به دست آمده از جست‌وجو توسط پژوهشگر گوگل، تحليل شده و تعداد استنادها، نسخه‌هاي موجود از مدرك و محل ذخيره آن (فقط براي كتاب‌ها) فهرست مي‌شود.
جست‌وجو و ايندكس‌گذاري
بــــــراي دستيابــــــي بـــه پژوهشگــــــر گــــــوگل بايــــــد بــــــه آدرس http://scholar.google.com مراجعه كنيــــد. در صفحه مربوطه (شكل 1) بــــــا درج عنوان و يا واژه‌هاي كليــــــدي مورد نظر در كادر جست‌وجو مي‌توان به راحتي مواد علمي و مقالات مرتبط با موضوع را در خواست كرد.
براي ايندكس‌گذاري سايت‌ها و محتواي الكترونيكي جوامع علمي، بايد ميزبـــان سايت امكان دسترسي روبات‌هــــــاي خزنده گوگل را فراهم آورد. ناشران و فراهم آورندگان عمده مواد علمي مي‌توانند با ارسال نامه الكترونيكي به گوگل امكان ايندكس‌گذاري محتوا را فراهم آورند.
برخي از سايت‌هاي علمي فقط اجازه دسترسي به خلاصه مقالات را فراهم مي‌آورند و براي دسترسي به نسخه تمام متـــــن (Full Text) نياز به ثبت نام و پرداخت هزينه است. در ايـــــن صورت پژوهشگر گوگل فقط خلاصه مقالــــــه را نمايش مي‌دهد و دسترسي به نسخه تمام متن فقط با ثبت نام كاربر امكان پذير است.
پژوهشگر گوگل در زمان ايندكس‌گذاري مقالات و مدارك، آنها را بر اساس نسخه‌هاي موجود، دسته‌بندي مي‌كند و سپس در زمان نمــــــايش نتايج و براي تحليل استنادهــــــا، از دسته‌بنــــدي حاصل استفاده مي‌شود.
از ديگر ويژگي‌هاي ايــن سرويس، امكان جست‌وجوي تخصصي در مواد علمي است. شكل 2 پژوهشگر گوگل را در حالت جست‌وجوي تخصصي نشان مي‌دهد. در اين حالت مي‌توان علاوه برنويسنده، ناشر و زمان انتشار مدرك را نيز مشخص كرد.
در حال حاضر پژوهشگر گوگل براي زبان‌هاي انگليسي، ايتاليايي، فرانسه، اسپانيايي، آلماني و پرتغالي وجود دارد. در ضمن ناگفته نماند كه اين سرويس، هنوز در نسخه بتــــــا قرار دارد و طبعا داراي نقص‌ها و اشكالاتي نيز هست.
ايندگس‌گذاري محتواي پنهان وب
گوگل بـــــراي ايندكس‌گذاري محتوايي كه به طور معمـــــول در دسترس وب‌خز‌ها نيست، با ناشران مذاكره كرده است. اين اطلاعات فقط براي افرادي كه مجوز استفاده داشته باشند، در دسترس قرار مي‌گيرد. به عنوان مثال سايت‌هاي زيادي موجود است كه براي دسترسي به متن مقالات علمي و كتب موجود در آنها بايد كلمه عبور و شناسه كاربري به سيستم داده شود.
بنابراين برخي از محتـواي وب توسط موتورهاي جست‌وجو ماننــــــد گوگل ديده نمي‌شوند و هميشه مخفــــــي مي‌مانند. بــــــراي برطرف ساختن ايــن مشكل گوگل با ناشران مذاكره كرده است.
مــــــزيت اين روش يــــــافتن محل دقيق محتــــــواي مورد نياز جست‌وجوگران است. در ايــــــن حالت كاربران مايلند متن كامل موادي را كه توسط گوگل ارائه شده، بخوانند، اما براي اين منظور به كلمه عبور و عضويت در سايت نياز است.
ايــــــن روش مشكلاتي را نيز در بــــــر خواهد داشت، به عنوان مثال علاوه بــــــر آنكه متن كامل مقاله در دسترس نيست، امكان خواندن چكيده مقاله نيز در بسياري از موارد وجود ندارد. در واقع با انتخاب اين مقالات صفحه‌اي براي وارد كردن شناسه كاربري و كلمه عبور نمايان مي‌شود. گوگل در اين زمينه، صرفا همانند يك رابط ميان ناشر و شخص جست‌وجوگر عمل كرده و آن دو را به هم مرتبط مي‌كند.
براي حفظ كارآيي، بهترين نتيجه زماني حاصل مي‌شود كه نــــــاشران چكيــــــدهء مقالات را به كاربران نمــــــايش دهنــــــد و براي دريــــــافت متن كامل آن كلمه عبور و شناسه كاربري درخواست كنند.
ايجــــــاد دسترسي خاص به اطلاعات منتشر شده ناشران، از ديــــــد گوگل ايندكس‌گــــــذاري محتواي پنهان وب ناميده مي‌شود و براي جست‌وجوگــــــران وب، قابليتي بسيار مفيد است.
استخراج و تحليل استنادها
گوگل در زمــــــان تحليل محتواي مقالات سعــــــي مي‌كنــــــد نام نويسنده اثر را استخراج كند. همچنين با توجه به عنوان مشخص مي‌كنـــد كه چه مقالات ديگري به اين مقاله استناد كرده‌اند. استنادهايي كه بــــه يك مقاله داده مي‌شود از جمله مواردي است كه در ارزش‌گــــذاري آن مقاله مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
پژوهشگر گوگل از استنادها براي يافتن ارتباط ميان اسناد استفاده مي‌كنــــد; به ويژه در حالتي كه استنادهاي مقالــــه به صورت پيوند ذخيره شده باشد، اين امر تسهيل مي‌شود.
سرويس پژوهشگر گوگل، استنادها را بــــــا واژه Cited by بــــــه‌صورت يك پيوند نمايش مي‌دهد كه با كليك روي آن، فهرست استنادها ظاهر مي‌شود.
خصوصيات خاص پژوهشگر گوگل:
يك مقاله ممكن است در چنديـــــن كامپيوتر ميزبان در اينترنت ذخيره شود. در چنيـــن مواردي، گوگل سعي مي‌كند نسخه‌اي را به صورت پيوند ارائه كند، كه داراي كيفيت برتري (از نظر اعتبار ميزبان، نسخه مقاله و سرعت ميزبان) باشد.
در برخي از موارد، اصل مقاله به صـــورت online در سطح شبكه در دسترس نيست و پژوهشگر گوگل فقط از طريق استنادهاي ديگر مقالات از وجود آن اطلاع دارد. در اين حالت نتايج يك جست‌وجوي تحت وب براي عنوان مقاله يا كتاب نمايش داده مي‌شود.
گوگل داراي امكان ديگري بنام Open WorldCat است. با كمك اين قابليت جديد كاربران مي‌توانند پايگاه OCLC كه داراي ركوردهاي كتابخانه‌هـا و ناشران است را جست‌وجو كنند. در اين روش محبوب‌ترين سايت‌هاي فروش نشريات و كتاب مورد جست‌وجو قرار گرفتــــه و اطلاعات كتابشناختي ارائه مي‌شود. با جست‌وجوي تحت وب مي‌تــــوان اطلاعات بيشتري درباره مداركي كه اصل آنها به صورت online در دسترس نيست، كسب كرد.
از جملــــــه خصوصيات و مزاياي پژوهشگر گوگل، مديريت ترافيك كتابخانه‌ها و مراكز اطلاعاتي است. بــــــا خصوصياتي كه پژوهشگر گوگل ارائه مي‌كند، جست‌وجو براي مدارك و مقالات بــا مديريت بهينــــــه در كتابخانه‌ها و مراكز اطلاعاتي توزيع مي‌شود.
آخرین بروزرسانی (جمعه ، 11 اسفند 1391 ، 13:13)