آنچه از آلفاي كرونباخ لازم است بدانيم
آنچه از آلفاي كرونباخ لازم است بدانيم
مقدمه
پايايي يكي از مهمترين ويژگيها براي ابزارهاي سنجشي است كه جهت اندازهگيري متغيرها يا سازههاي پنهان طراحي شدهاند. بدون داشتن يك ابزار پايا نميتوان به نتايج پژوهش اعتماد كافي داشت و در صورت تكرار پژوهش، نتايج ميتواند داراي تفاوت معنيدار با مرحله اول باشد. هر چند پايايي شرط كافي براي اعتماد و اطمينان به نتايج به بار آمده از يك ابزار سنجش نيست اما شرط ضروري و لازم است.شيوههاي مختلفي براي سنجش پايايي وجود دارد كه عبارتند از: آزمونـآزمون مجدد، استفاده از فرمهاي موازي، دو نيمه كردن ابزار سنجش و هماهنگي دروني بين آيتمهاي ابزار سنجش.[1] براي سنجش هماهنگي دروني بين آيتمهاي مختلف يك ابزار نيز از تكنيكهاي مختلفي ميتوان استفاده كرد كه استفاده از ضريب آلفاي كرنباخ يكي از آنهاست. ضريب آلفاي كرنباخ در علوم مختلف بويژه علوم انساني و پزشكي براي سنجش پايايي ابزارهاي مختلف سنجش نگرش و يا آزمونهاي آموزشي و سنجش دانش داراي كاربرد فراوان است. در هر حال با توجه به اينكه سنجش نگرشها بخش مهمي از مطالعات اجتماعي و بويژه پيمايشها را به خود اختصاص داده است، اين مقاله با توجه به اين نوع از كاربرد ضريب آلفاي كرنباخ نگاشته شده است. بررسي برخي از مهمترين ابزارهاي سنجش نگرش نشان ميدهد كه اين ضريب به منظور ساخت ابزار قابل اعتماد مورد استفاده بسياري از پژوهشگران در حوزه مطالعات اجتماعي بوده است.[2] پس از طرح ضريب آلفاي كرنباخ به طور متوسط سالانه 131 بار در مقالههاي علمي به نوشته لي جي. كرنباخ در اين باره استناد شده است (Cronbach, 2004: 2).
لي جي. كرنباخ (Cronbach, 1951) كه مهمترين زمينه پژوهشي وي نظريه اندازهگيري يا سنجش[3] مي باشد، در سال 1951 در مقالهاي با عنوان «ضريب آلفا و ساختار دروني آزمونها» اين ضريب را به جامعه علمي معرفي كرد. «ضريب آلفا بر پايه هماهنگي دروني آيتمها[4] با يكديگر طرح شده است» (Cronbach, 1951: 301) . ضريب آلفاي كرنباخ به عنوان يكي از ضرايب پايايي يا قابليت اعتماد شناخته ميشود. اين ضريب از عموميترين ضرايبي است كه توسط پژوهشگران علوم اجتماعي براي سنجش پايايي ابزارهاي مختلف جمع آوري دادهها مورد استفاده قرار ميگيرد. مهمترين علت عموميت استفاده از آن، به احتمال زياد ناشي از سادهتر بودن استفاده از اين ضريب در عمل است. با اين وجود مباحث طرح شده در كتابهاي روش شناسي علوم اجتماعي، اغلب به اختصار از كنار آن گذشتهاند و شايد به همين دليلـ يا دلايل ديگرـ برخي ادراكات نادرست از اين ضريب در بين دانشجويان علوم اجتماعي وجود دارد. در اين مقاله سعي شده است تا با ارايه مثالهايي از متغيرهاي جامعه شناختي و همچنين تأمل بيشتر در ويژگيهاي ضريب آلفاي كرنباخ، امكان استفاده صحيح تر از آن فراهم شود.
ويژگيهاي ضريب آلفاي كرنباخ
هر چند ضريب آلفا از طريق فرمولهاي مختلفي قابل محاسبه است اما عموميترين فرمول مورد استفاده كه اولين بار توسط كرنباخ ارايه شد، به شرح زير است: فرمول (1)[5]
(Cronbach, 1951: 321; Cronbach, 2004: 9)
كه در آنk نماد تعداد آيتمها (گويه ، سؤال، معرف و…) ، نماد مجموع واريانس هر يك از آيتم هاي سازنده ابزار سنجش و نماد واريانس مجموع نمرات آيتمهاي سازنده ابزار است. جمع ماتريس كوواريانس است.[6] اين ماتريس براي داده هاي صفحه بعد به شرح زير است:
جدول 1: ماتريس كوواريانس، جمع و كاربرد آن در محاسبه ضريب آلفاي كرنباخ
گويه چهارم |
گويه سوم |
گويه دوم |
گويه اول |
|
228/1 |
379/1 |
434/1 |
697/1 |
گويه اول |
234/1 |
345/1 |
752/1 |
434/1 |
گويه دوم |
098/1 |
661/1 |
345/1 |
379/1 |
گويه سوم |
344/1 |
098/1 |
234/1 |
228/1 |
گويهچهارم |
890/21S = |
ويژگيهاي مختلف ضريب آلفاي كرنباخ به لحاظ روش شناختي و همچنين به لحاظ تكنيكي شامل موارد زير است:
1ـ ضريب آلفاي كرنباخ بر پايه هماهنگي دروني گويهها با يكديگر قرار دارد.
2ـ ضريب آلفاي كرنباخ تابع دو متغير «تعداد آيتمهاي ابزار» و «متوسط ضريب همبستگي بين آيتم ها»[7] است.
3ـ يك ضريب آلفا به تنهايي براي آزمونهايي كه هر خوشه از گويهها در حول و حوش وجه ويژهاي از پديده مورد سنجش قرار دارند مناسب نيست (Cronbach, 2004: 20). ضريب آلفاي كرنباخ مناسب براي سنجش پايايي ابزارهاي تك بعدي[8] است (SPSS Inc, 1996: 6).
4ـ مقدار ضريب آلفاي كرنباخ برابر با ميانگين كليه ضرايب پايايي ممكن از طريق دو نيمه كردن است(Wuensch, 2004: 4) .
5ـ ضريب آلفاي كرنباخ به عنوان يكي از ضرايب محافظه كار شناخته ميشود به نحوي كه ضريب پايايي محاسبه شده از ساير شيوهها (نظير دونيمه كردن) مقاديري بيشتر از آلفا را نشان ميدهد.
6ـ در عمل، مقدار ضريب آلفاي كرنباخ از حداقل ¥- تا حداكثر 1+ تغيير مي كند (Nichols, 1999 : 1-8).
7ـ فرمول كرنباخ داراي كاربرد گسترده است و ميتوان از آن در سنجش پايايي آزمونهاي شناختي دوگزينه اي تا مقياسهاي سنجش نگرش چندگزينهاي بهره برد (Shavelson, 2003: 381).
يك مثال[9]
ابزاري براي سنجش متغير «نگرش به دوستي دختر و پسر قبل از ازدواج» تهيه شده است. اين ابزار شامل چهار آيتم به شرح جدول 2 است. به منظور سنجش پايايي ابزار بر اساس روش هماهنگي دروني گويهها و محاسبه ضريب آلفا، گويهها در اختيار30 نمونه تصادفي از جامعه آماري مورد مطالعه گذاشته ميشود. امتياز هر فرد انتخاب شده به عنوان نمونه براي هر يك از گويهها و همچنين جمع امتياز هر فرد پاسخگو در جدول 3 گزارش شده است.
جدول 2: گويههاي سنجش نگرش به دوستي دختر و پسر قبل از ازدواج
و نحوه امتيازدهي به پاسخها
نوع گويه |
گويــه |
گزينهها و امتياز مربوط به آن |
||||
كاملا موافق |
موافق |
بينابين |
مخالف |
كاملا مخالف |
||
مثبت |
قبل از ازدواج، داشتن رابطه با جنس مخالف براي هر فردي ضروري و لازم است. |
2+ |
1+ |
0 |
1- |
2- |
مثبت |
در داشتن رابطه منافع و تجارب زيادي هست كه به خاطر آسيبهاي احتمالي نبايد آن را محدود كرد. |
2+ |
1+ |
0 |
1- |
2- |
منفي |
رابطه دوستانه قبل از ازدواج، از عوامل اصلي سست شدن پايه هاي خانواده در حال حاضر است. |
2- |
1- |
0 |
1+ |
2+ |
منفي |
هيچ ضرورتي براي رابطه دوستي دختر و پسر قبل از ازدواج وجود ندارد. |
2- |
1- |
0 |
1+ |
2+ |
جدول 3: امتياز پاسخگويان به هر يك از گويه هاي طرح شده و مجموع
امتياز از چهار گويه
جمع امتياز |
گويه 4 |
گويه 3 |
گويه 2 |
گويه 1 |
رديف |
جمع امتياز |
گويه 4 |
گويه 3 |
گويه 2 |
گويه 1 |
رديف |
7+ |
1+ |
2+ |
2+ |
2+ |
16 |
5+ |
1+ |
2+ |
1+ |
1+ |
1 |
6- |
1- |
2- |
2- |
1- |
17 |
5+ |
1+ |
1+ |
1+ |
2+ |
2 |
4+ |
1+ |
0 |
2+ |
1+ |
18 |
4+ |
0 |
1+ |
1+ |
2+ |
3 |
8- |
2- |
2- |
2- |
2- |
19 |
2+ |
0 |
1+ |
0 |
1+ |
4 |
5+ |
1+ |
1+ |
2+ |
1+ |
20 |
4- |
0 |
1- |
2- |
1- |
5 |
4+ |
0 |
2+ |
1+ |
1+ |
21 |
4- |
1- |
1- |
1- |
1- |
6 |
4- |
2- |
0 |
1- |
1- |
22 |
6- |
2- |
1- |
1- |
2- |
7 |
4- |
1- |
1- |
1- |
1- |
23 |
3- |
1- |
1- |
1- |
0 |
8 |
3+ |
1+ |
0 |
1+ |
1+ |
24 |
4- |
1- |
2- |
0 |
1- |
9 |
2+ |
1+ |
1+ |
0 |
0 |
25 |
5+ |
1+ |
1+ |
2+ |
1+ |
10 |
5+ |
1+ |
1+ |
1+ |
2+ |
26 |
4+ |
1+ |
1+ |
1+ |
1+ |
11 |
4- |
2- |
1- |
1- |
0 |
27 |
6+ |
1+ |
2+ |
1+ |
2+ |
12 |
2- |
0 |
1- |
0 |
1- |
28 |
5- |
1- |
1- |
2- |
1- |
13 |
3+ |
0 |
1+ |
1+ |
1+ |
29 |
2+ |
1+ |
0 |
0 |
1+ |
14 |
8+ |
2+ |
2+ |
2+ |
2+ |
30 |
4+ |
1+ |
0 |
1+ |
2+ |
15 |
واريانس محاسبه شده براي هر يك از گويهها و مجموع امتياز چهار گويه به شرح جدول شماره 4 است.
جدول 4: واريانس محاسبه شده براي هر يك از گويه ها و مجموع نمرات
واريانس |
مقدار |
گويه اول |
697/1 |
گويه دوم |
752/1 |
گويه سوم |
661/1 |
گويه چهارم |
344/1 |
جمع گويه اول تا چهارم |
454/6 |
مجموع نمره |
890/21 |
بر اساس واريانسهاي محاسبه شده ضريب آلفاي كرنباخ برابر با 94/0 محاسبه شد. در اغلب منابع در رابطه با مقدار مطلوب براي ضريب آلفا، به نوشته نونالي استناد شده است (Nunally, 1978). بر اساس استدلال وي، براي پايا قلمداد كردن يك ابزار، حداقل مقدار 7/0 براي ضريب آلفا لازم است، لذا ميتوان ابزار طرح شده را بر اساس شيوه هماهنگي دروني گويه ها، پايا قلمداد كرد.[10] در هر حال بايد توجه داشت كه صرف ملاك كمي را نميتوان دليل كافي براي پايايي ابزار تلقي كرد و تحليل كيفي گويهها بر اساس گفتگوهاي تخصصي در رابطه با سازه مورد نظر از اهميت بالايي برخوردار است. در اينجا فرض بر اين است كه چنين توجه و دقتي توسط پژوهشگر يا گروه پژوهشي صورت گرفته است.
محاسبه ضريب آلفاي 94/0 حاكي از وجود واريانس مشترك (كوواريانس) بالا و در جهت مثبت بين واريانسهاي چهار گويه طرح شده است. وجود واريانس مشترك بالا باعث مي شود واريانس مجموع نمرات بسيار بيشتر از جمع واريانس تك تك گويهها شود و در نهايت ضريب به مقدار يك نزديك شود. ميتوان چهار حالت اصلي زير را در باره واريانس گويه هاي مختلف در اشكال زير ترسيم نمود :
كوواريانس اندك ـ مثبت[11] ـ و ضريب آلفاي نزديك به صفر (ابزار غيرپايا) |
كوواريانس بالا ـ مثبت ـ و ضريب آلفاي نزديك به يك (ابزار پايا) |
كوواريانس كامل ـ مثبت ـ و ضريب آلفاي استاندارد يك (ابزار پايا) |
فقدان كوواريانس و ضريب آلفاي برابر صفر (ابزار غيرپايا) |
شكل 1: برخي حالات اصلينسبت واريانس مجموع نمرات بهجمع واريانس تكتكآيتمها
آلفاي كرنباخ تابع همبستگي بين آيتمها و تعداد آنها
همانطور كه گفته شد ضريب آلفاي كرنباخ، شاخصي از هماهنگي دروني در بين آيتمها قلمداد ميشود. بر اين اساس انتظار داريم كه هر چه همبستگي بين آيتمها بيشتر شود، مقدار ضريب آلفا افزايش يابد. در اين رابطه ميتوان اين موضوع را ذكر كرد كه ضريب آلفاي كرنباخ تابع «متوسط ضرايب همبستگي بين آيتم ها» ست.
همچنين اين ضريب تابع تعداد آيتمهاست. افزايش تعداد آيتمها، اغلب[12] بر مقدار ضريب خواهد افزود. تعداد كم آيتمها (مثلا دو آيتم) باعث ميگردد كه تغييرات كم در نوع پاسخها به شدت بر ضريب همبستگي بين آيتمها اثر گذارد، لذا ثبات آن كمتر است. در برابر با تعداد زيادتر آيتم براي سنجش يك متغير (مثلا ده آيتم)، تغيير اندك در نوع پاسخها اثر قابل توجهي بر مقدار ضرايب همبستگي نخواهد گذاشت، لذا ابزار پاياتر قلمداد خواهد شد[13].
بر اساس آنچه ذكر شد ضريب آلفاي كرنباخ تابع دو عامل «متوسط ضرايب همبستگي بين آيتمها» و «تعداد آيتمها»ست. در اين رابطه ميتوان فرمول زير را ارايه كرد:
فرمول (2)
(SPSS Inc, 1996: 1)
كه در آن k نماد تعداد آيتمها و r نماد متوسط ضرايب همبستگي بين آيتمهاست. در رابطه با مثال ارايه شده ماتريس همبستگي و متوسط آن به شرح زير است:
جدول 5: ماتريس همبستگي بين چهار گويه سنجش «نگرش به رابطه دوستي
دختر و پسر قبل از ازدواج»
گويهچهارم |
گويه سوم |
گويه دوم |
گويه اول |
|
|
|
|
1 |
گويه اول |
|
|
1 |
8321/0 |
گويه دوم |
|
1 |
7884/0 |
8217/0 |
گويه سوم |
1 |
7348/0 |
8046/0 |
8131/0 |
گويهچهارم |
متوسط ضرايب هبستگي بين گويهها = 7991/0 |
بر اساس فرمول ارايه شده مقدار ضريب آلفا برابر با 94/0 محاسبه مي شود.
تك بعدي بودن ابزار سنجش
اگر متغير مورد سنجش يك سازه تك بعدي است، انتظار ميرود كه همبستگي بالايي بين آيتمها وجود داشته باشد، لذا مقدار ضريب آلفا بالا خواهد بود. اما چنانچه متغير مورد مطالعه يك سازه چند بعدي است نميتوان انتظار داشت كه بين آيتمهاي متعلق به ابعاد مختلف همبستگي بالايي وجود داشته باشد و در اين حالت مقدار ضريب آلفا، از مقدار 1+ فاصله خواهد گرفت و احتمالا به پايينتر از مقدار 7/0 كاهش خواهد يافت. فرض كنيد كه مايل هستيم متغيري به نام «دين داري» را اندازهگيري كنيم. ابتدا چهار آيتم به شرح زير در نظر گرفته ايم:
جدول 6: گويههاي طرح شده براي سنجش دين داري و نحوه امتياز دهي به پاسخ ها
نوع گويه |
گويـــه |
گزينهها و امتياز مربوط به آن |
||||
كاملا موافق |
موافق |
بينابين |
مخالف |
كاملا مخالف |
||
مثبت |
به وجود خداوند يكتا باور دارم. |
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
منفي |
باورندارمكه فرشتگان وجود داشتهباشند. |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
مثبت |
نمازم را مرتب مي خوانم. |
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
منفي |
در گرفتن روزه چندان مصمم نيستم. |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
60 نفر پاسخگو كه به طور تصادفي از جامعه آماري تعريف شده انتخاب شده اند، به چهار گويه فوق پاسخ داده اند. ماتريس همبستگي، واريانس هر يك از گويهها و واريانس مجموع نمرات به شرح جداول 6 و 7 است:
جدول 7: واريانس محاسبه شده براي هر يك از گويهها و مجموع نمرات
واريانس |
مقدار |
گويه اول |
823/0 |
گويه دوم |
575/0 |
گويه سوم |
800/0 |
گويه چهارم |
993/0 |
جمع گويه اول تا چهارم |
191/3 |
مجموع نمره |
326/6 |
جدول 8: امتياز پاسخگويان به هر يك از گويه هاي طرح شده و مجموع
امتياز از چهار گويه
جمع امتياز |
گويه 4 |
گويه 3 |
گويه 2 |
گويه 1 |
رديف |
جمع امتياز |
گويه 4 |
گويه 3 |
گويه 2 |
گويه 1 |
رديف |
13 |
2 |
2 |
5 |
4 |
16 |
13 |
1 |
2 |
5 |
5 |
1 |
13 |
3 |
3 |
4 |
3 |
17 |
10 |
1 |
2 |
4 |
3 |
2 |
16 |
4 |
3 |
5 |
4 |
18 |
10 |
1 |
2 |
4 |
3 |
3 |
16 |
4 |
3 |
5 |
4 |
19 |
14 |
2 |
3 |
5 |
4 |
4 |
14 |
3 |
4 |
3 |
4 |
20 |
12 |
2 |
3 |
4 |
3 |
5 |
11 |
1 |
2 |
3 |
5 |
21 |
13 |
3 |
3 |
4 |
3 |
6 |
19 |
4 |
5 |
5 |
5 |
22 |
10 |
1 |
2 |
4 |
3 |
7 |
17 |
3 |
4 |
5 |
5 |
23 |
13 |
2 |
2 |
5 |
4 |
8 |
11 |
1 |
2 |
4 |
4 |
24 |
15 |
3 |
3 |
5 |
4 |
9 |
13 |
2 |
3 |
4 |
4 |
25 |
13 |
3 |
3 |
4 |
3 |
10 |
13 |
2 |
3 |
4 |
4 |
26 |
14 |
2 |
3 |
5 |
4 |
11 |
13 |
1 |
2 |
5 |
5 |
27 |
15 |
3 |
4 |
5 |
3 |
12 |
13 |
3 |
1 |
5 |
4 |
28 |
8 |
1 |
2 |
3 |
2 |
13 |
14 |
3 |
1 |
5 |
5 |
29 |
9 |
2 |
2 |
3 |
2 |
14 |
13 |
2 |
2 |
5 |
4 |
30 |
8 |
1 |
2 |
3 |
2 |
15 |
ضريب آلفاي كرنباخ با در نظر گرفتن چهار گويه براي سنجش متغير دين داري برابر با 661/0 محاسبه شده است. با توجه به محتواي هر يك از گويهها، چنين به نظر ميرسد كه اين چهار گويه، شايد در دو گروه دوتايي قابل طبقهبندي هستند. به نحوي كه ميتوان گفت دو گويه اول متغير «باورهاي ديني» و دو گويه دوم «انجام مناسك ديني» را اندازهگيري ميكنند. با استفاده از تحليل عاملي ميتوان اين موضوع را به آزمون گذاشت. نتيجه تحليل عاملي نشان ميدهد كه ميتوان دو گويه اول را به عنوان يك عامل يا بعد و دو گويه ديگر را نيز به عنوان عامل يا بعد دوم در نظر گرفت.
جدول 9: نتيجه تحليل عاملي براي تأييد ابعاد دوگانه نهفته در چهار گويه طرح شده
Factor Analysis
بر اساس نتايج به دست آمده، اين راه حل در برابر محقق قرار ميگيرد كه ضريب آلفاي كرنباخ را براي هر يك از ابعاد دوگانه فوق بنحو جداگانه محاسبه نمايد (بحث تك بعدي بودن ضريب آلفاي كرنباخ). واريانس مجموع نمرات گويههاي اول و دوم و همچنين واريانس مجموع نمرات گويه سوم و چهارم در جدول زير گزارش شده است:
جدول 10:واريانس محاسبه شده براي هر يك از گويهها و مجموع نمرات
واريانس |
مقدار |
مجموع گويه اول و دوم |
202/2 |
مجموع گويه سوم و چهارم |
786/2 |
بر اين اساس محاسبه ضريب آلفا براي هر يك از ابعاد دو گانه تعريف شده برابر 73/0 و 71/0 محاسبه مي شود كه نتيجه قابل قبولتري نسبت به وضعيت قبلي است. در واقع، در حالت قبل (تك بعدي در نظر گرفتن يك ابزار دو بعدي) محاسبه ضريب پايايي، با زيربرآورد همراه بود
1ـ بر اساس نظر كرلينجر (1986) در حاليكه آزمون ـ آزمون مجدد بيشتر ويژگي ثبات (Stability) را اندازه ميگيرد استفاده از فرمهاي موازي، دونيمه كردن و هماهنگي دروني گويه هاي به ويژگي دقت (Accuracy) سنجش مرتبط است.
2ـ در اين رابطه رجوع شود به : ميلر، دلبرت. (1380). راهنماي سنجش و تحقيقات اجتماعي (ترجمه هوشنگ نايبي). تهران، نشر ني. تاريخ انتشار به زبان اصلي 1991.
3. Measurement Theory
4. Inter-Item Consistency
1ـ فرمول مربوط به محاسبه ضريب آلفاي كرنباخ غيراستاندارد است.
2ـ اخذ اين ماتريس در بسته نرم افزاري SPSS/Windows از طريق Scale-Statistics-Inter-Iitem Covariances امكان پذير است.
1. Inter-Item Correlation
2. Unidimensional Instruments
3ـ مثال ارايه شده از پژوهش انجام شده با عنوان «تحليلي بر روابط دوستانه دانشجويان دختر و پسر در دانشگاه صنعتي اصفهان» كه در سال 1383 توسط نگارنده اجرا شده، اخذ گرديده است.
1ـ در صورت خواست محقق براي كند و كاو بيشتر در دادههاي گردآوري شده ميتوان به آزمون اين فرضيه صفر كه «متغيرهاي مورد مطالعه از جامعه آماري يكساني اخذ شده اند» يا اينكه «ميانگين گويههاي مورد مطالعه با يكديگر برابرند» دست زد. در اين رابطه ميتوان از آزمونهاي Friedmann Chi-Square ، Cochran Chi-Square يا F با توجه سطح سنجش متغيرهاي مورد مطالعه و نوع توزيع آنها بهره برد.كليه آزمونهاي ذكرشده دربسته نرم افزاري SPSS/Windows در دسترس است.
1ـ در قسمت پاياني مقاله درباره حالتي كه كوواريانس منفي بين واريانس آيتمهاي مختلف برقرار است، ارايه شده است.
1ـ قيد اغلب مربوط به شرط طرح مناسب گويههايي است كه به لحاظ نظري با ساير گويهها مرتبط باشند.
2ـ اين وضعيت در رابطه با تعداد افراد مورد مطالعه براي سنجش پايايي ابزار نيز صادق است. هر چند در فرمول ارايه شده ضريب آلفا تابع تعداد نمونه مورد مطالعه نيست اما كمي تعداد نمونه مورد مطالعه (بعنوان مثال 10 نفر) باعث مي شود كه پاسخگويي با دقت كم تنها يك يا دو پاسخگو بر مقدار واقعي ضريب اثر نامطلوب گذارد. افزايش تعداد نمونه با صلاحيت براي پاسخگويي به سؤالات منجر به برآورد دقيقتر و واقعيتري از ضريب آلفا ميشود.
نقل از مجلة پژوهشي دانشگاه اصفهان (علوم انساني) ، جلد نوزدهم ـ شماره 2 ـ سال ،،84
صص 174 ـ 155
آخرین بروزرسانی (جمعه ، 26 بهمن 1397 ، 17:13)
- جزییات آیین نامه جدید پسادکتری (1402/1/2)
- زمان ثبتنام ۵ آزمون سال ۱۴۰۳ اعلام شد (1402/1/1)
- معیارهای اعطای پایه تشویقی به اعضای هیات علمی تغییر کرد (1401/12/25)
- آغاز ثبت نام آزمون آیلتس از ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ (1401/12/14)
- پایگاه استنادی علوم جهان اسلام با یک مرکز دیگر ادغام شد (1401/12/10)
- زمان اعلام نتایج کنکورهای ارشد و دکتری سال ۱۴۰۲ اعلام شد (1401/12/7)
- آغاز توزیع کارت شرکت در کنکور دکتری سال ۱۴۰۲ از ۸ اسفند (1401/12/3)
- مجوز جذب اعضای هیات علمی بدون آمایش صادر نمی شود (1401/11/27)
- پذیرش بدون کنکور دکتری و ارشد در پردیس ارس دانشگاه تهران (1401/11/26)
- جدیدترین آمار اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهها (1401/11/16)
- افزایش ۱۵ درصدی حقوق اعضای هیات علمی برای سال آینده (1401/11/14)
- آغاز ثبتنام فراخوان جذب اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد از ۱۵ بهمن (1401/11/12)
- جزییات شاخص های دریافت پایه تشویقی اعضای هیات علمی (1401/11/7)
- اینترنت بدون فیلتر برای اساتید دانشگاه فعال می شود (1401/11/4)
- آزمون "یوس" برای نخستین بار در کشور برگزار میشود (1401/11/2)
- جزئیات اعطای تسهیلات وام فرزندآوری و حمایت از خانواده کارکنان دانشگاه آزاد (1401/10/28)
- توقف ثبتنام داوطلبان آزمون آیلتس موقت است (1401/10/22)
- اعلام ضوابط تدریس دانشجویان دکتری غیر هیأت علمی دانشگاه آزاد (1401/10/18)
- محدودیت بورس کوتاه مدت خارج از کشور لغو شد (1401/10/14)
- علوم انسانی بیشترین تقاضای جذب هیات علمی را به خود اختصاص داد (1401/10/10)
- اعلام لیست جدید دانشگاههای خارجی مورد تایید وزارت علوم (1401/10/3)
- آغاز ثبت نام در فراخوان جذب هیات علمی وزارت علوم (1401/9/26)
- ثبت نام آزمون کارشناسی ارشد سال ۱۴۰۲ آغاز شد (1401/9/16)
- آغاز ثبت نام آزمون کارشناسی ارشد از ۱۶ آذر (1401/9/10)
- آیین نامه تسهیل جذب نخبگان به عنوان هیات علمی تدوین شد (1401/9/1)
- جزئیات سهمیه های کنکور دکتری سال ۱۴۰۲/ سهم سهمیه ها از ظرفیت (1401/8/27)
- دانشجویان دکتری می توانند در کنکور دکتری ۱۴۰۲ ثبت نام کنند (1401/8/23)
- آغاز ثبتنام آزمون دکتری از 22 آبان/اعلام مواد امتحانی و ضرایب دروس آزمون (1401/8/21)
- آیین نامه پذیرش دانشجوی استاد محور به زودی ابلاغ می شود (1401/8/16)
- فراخوان جذب اعضای هیأت علمی آبان ۱۴۰۱ کلید خورد(1401/8/16)
- بخشنامه جدید دانشگاه برای افزایش سقف تسهیلات جعاله کارکنان (1401/8/15)
- ضوابط ویژه جذب نخبگان در هیات علمی دانشگاه ها اعلام شد (1401/8/13)
- آغاز اعلام نیاز دانشگاهها برای جذب هیأت علمی از ۱۴ آبان (1401/8/5)
- نقل و انتقال اعضای هیات علمی دانشگاهها تصویب شد (1401/8/1)
- نگاهی به فلسفه وجودی پردیسهای خودگردان و آورده مالی آنها برای دانشگاه (1401/7/26)
- شهریه های پردیس خودگردان ۲۳ دانشگاه علوم پزشکی (1401/7/15)
- طرح جدید مرکز جذب وزارت علوم برای جذب اساتید به صورت حق التدریس (1401/7/12)
- دانشگاهها باید از منابع داخلی حقوق حق التدریسها را پرداخت کنند (1401/7/2)
- مهلت ثبتنام جذب اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد تمدید شد (1401/7/2)
- آئیننامه موظفی اعضای هیات علمی پژوهشی اصلاح می شود (1401/7/1)
- زنان عضو هیات علمی، حقوق کمتری دریافت میکنند (1401/7/1)
- اجرای آزمایشی طرح استاد محوری در دانشگاهها/بهرهمندی دانشجویان برتر دکتری از حق انتخاب استاد (1401/6/29)
- پیشنهاد کوتاه شدن دوره کارشناسی ارشد (1401/6/28)
- فراخوان جذب اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد آغاز شد (1401/6/21)
- نرخ اجاره بهای خوابگاههای ۱ تا ۹ نفره/جدول ارزانترین و گرانترینها (1401/6/19)
- افزایش ۵ تا ۳۹درصدی شهریه دانشگاه آزاد در سال تحصیلی جدید (1401/6/19)
- حقوق پژوهشگر پسادکترا معادل ۷۰ تا ۸۰ درصد حقوق یک استادیار/ چالش بیمه پژوهشگران مستقل (1401/6/16)
- کارنامه نهایی داوطلبان آزمون ارشد دانشگاه آزاد منتشر شد (1401/6/12)
- فرزندان هیات علمی در کنکور ۱۴۰۱ سهمیه ای در پذیرش و انتقال ندارند (1401/6/10)
- نتایج نهایی کنکور کارشناسی ارشد سال ۱۴۰۱ اعلام شد (1401/6/7)
- نتایج نهایی کنکور کارشناسی ارشد سال ۱۴۰۱ این هفته اعلام می شود (1401/6/6)
- جزئیات تقویم آموزشی دانشگاه آزاد اعلام شد (1401/6/5)
- اعلام جزئیات رشته ها و مواد امتحانی کنکور کارشناسی ارشد سال ۱۴۰۲ (1401/6/5)
- مغایرت مصوبات دانشجویان انتقالی از خارج با عدالت آموزشی/ انتقال در ۳ رشته علوم پزشکی ممنوع شود (1401/6/3)
- جزئیات ثبتنام پذیرفته شدگان دکتری دانشگاه تهران (1401/6/2)
- جزییات ثبتنام پذیرفتهشدگان دکتری در دانشگاه شریف (1401/6/2)
- آغاز ثبت نام دانشجویان پذیرفته شده در مقطع دکتری علم و صنعت (1401/6/2)
- کارنامه کنکور دکتری سال ۱۴۰۱ منتشر شد (1401/6/1)
- سهمیه فرزندان اعضای هیات علمی در کنکور وجود ندارد (1401/5/29)
- اسامی پذیرفتهشدگان نهایی کنکور دکتری سال ۱۴۰۱ اعلام شد (1401/5/28)
- ۲۰ درصد پذیرش دانشجویان دکتری از سال آینده استاد محور می شود (1401/5/26)
- سهمیه جذب هیات علمی دو فراخوان اردیبهشت و آبان ۱۴۰۱ اعلام شد (1401/5/24)
- رشته ها و مواد امتحانی آزمون دکتری سال ۱۴۰۲ اعلام شد(1401/5/23)
- زمانبندی فراخوان جذب هیات علمی آبان ۱۴۰۱ وزارت علوم اعلام شد (1401/5/19)
- توقف پرداخت تسهیلات وام مسکن اعضای هیات علمی توسط برخی از بانکها (1401/5/16)
- زمان برگزاری اولین کنکور ۱۴۰۲ مشخص شد/آزمونهای ارشد و دکتری همزمان برگزار میشوند (1401/5/11)
- روند رسیدگی به پرونده های متقاضیان جذب هیات علمی اعلام شد (1401/5/11)
- فراخوان جذب پژوهشگر پسادکتری در دانشگاه حکیم سبزواری (1401/5/10)
- مهلت ثبتنام متقاضیان جذب هیأت علمی تا ۴ مرداد تمدید شد (1401/5/2)
- تقویم جدید زمانبندی فراخوان های جذب هیات علمی (1401/5/1)
- جزئیات تحصیل همزمان در دورشته یا دومقطع غیرپزشکی در دانشگاه آزاد اعلام شد (1401/4/30)
- ضرورت اصلاح آیین نامه اعضای هیات علمی مرتبط با کارمندان (1401/4/22)
- ثبتنام متقاضیان جذب هیأت علمی آغاز شد (1401/4/20)
- جزئیات مصاحبه دکتری تخصصی دانشگاه آزاد اعلام شد (1401/4/15)
- کاهش ساعت موظفی تدریس هیات علمی فناور دانشگاه آزاد (1401/4/13)
- آغاز فراخوان جدید جذب هیات علمی/ مصوبه افزایش سن جذب اجرا می شود (1401/4/11)
- تغییر نحوه جذب نخبگان در هیات علمی دانشگاهها بررسی می شود (1401/4/5)
- راهاندازی رشته جرمیابی دیجیتال در دانشگاه تربیت مدرس (1401/4/4)
- توضیح دبیر هیات عالی جذب درباره مصوبه امتیاز تاهل در جذب اساتید (1401/3/29)
- نتایج اولیه کنکور کارشناسی ارشد ۱۴۰۱ اعلام شد (1401/3/29)
- برگزاری همایش ملی «زبانهای ایرانی و ادبیات بومی زاگرس» در لرستان
- اولین همایش ملی رویکرد انتقادی در فضای مجازی برگزار می شود
- ۲۹ اسفند آخرین فرصت ارسال مقاله به کنگره هوش مصنوعی در علوم پزشکی
- همایش ملی آمایش سرزمین برگزار میشود
- تمدید مهلت ارسال مقالات دومین کنگره بین المللی مدیریت، اقتصاد، علوم انسانی و توسعه کسب و کار
- تمدید مهلت ارسال مقالات پنجمین کنفرانس بین المللی عمران، معماری، هنر و طراحی شهری
- همایش بینالمللی «تاریخ منطق در جهان اسلام» برگزار میشود
- ارسال ۶۷۹ مقاله زبان فارسی به بیست و چهارمین همایش کشوری آموزش علومپزشکی
- نهمین سمینار ملی مشاوره ژنتیک در شیراز برگزار میشود
- نهمین همایش بانکداری الکترونیک و نظامهای پرداخت برگزار میشود
- همایش «سواد مالی و سرمایه گذاری هوشمندانه» برگزار میشود
- برگزاری همایش ملی بنیادهای فلسفی علوم انسانی و اجتماعی ؛ مبانی انسانشناختی
- ششمین سمپوزیوم بین المللی کرایوبیولوژی و بیوبانک پژوهشگاه رویان برگزار می شود
- اعلام آخرین مهلت ارسال مقالات هشتمین کنگره بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری تا 6 اسفند
- ۱۱۸ مقاله ارسالی به همایش بینالمللی «سیره علوی» پذیرفته شد
- برگزاری دومین کنگره بین المللی مدیریت، اقتصاد، علوم انسانی و توسعه کسب و کار در تیر ماه 1402 در دانشگاه هنر اسلامی تبریز
- چهاردهمین کنگره بینالمللی قلب و عروق در شیراز برگزار میشود
- برگزاری پنجمین کنفرانس بین المللی و ششمین کنفرانس ملی عمران، معماری، هنر و طراحی شهری در تیر ماه 1402 در دانشگاه هنر اسلامی تبریز
- برگزاری چهارمین همایش بینالمللی صلح و حل منازعه
- سومین کنفرانس بین المللی حقوق ساخت برگزار می شود
- برگزاری هفتمین همایش ملی معماری، شهرسازی و گردشگری در کرمانشاه
- تمدید مهلت ارسال مقاله به همایش بین المللی «فقه و تربیت»
- فراخوان همایش «چهل سال طراحی صنعتی» منتشر شد
- یزد میزبان همایش سراسری طب کار و بیماریهای شغلی
- برگزاری هفدهمین همایش ملی و یازدهمین جشنواره نظام پیشنهادها
- آخرین تمدید مهلت ارسال مقالات هفتمین کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و مهندسی و چهارمین کنگره بین المللی عمران، معماری و شهرسازی آسیا
- نخستین کنفرانس ملی طبیعت درمانی بسکی در گلستان برگزار می شود
- چهارمین سمپوزیوم بین المللی سرطان از آزمایشگاه تا بالین پژوهشگاه رویان برگزار می شود
- کنگره بین المللی زخم و ترمیم بافت برگزار می شود
- دانشگاه صنعتی شاهرود میزبان دهمین کنفرانس انرژیهای تجدیدپذیر و تولید پراکنده ایران
- مهلت ارسال مقالات به چهارمین همایش ملی خیر ماندگار تمدید شد
- دهمین کنفرانس منطقهای «سیرد» در تهران برگزار میشود
- هجدهمین کنفرانس بین المللی توسعه منابع انسانی ۲۷ دی ماه جاری برگزار می شود
- سومین کنفرانس بینالمللی گردشگری بیابان لوت برگزار میشود
- فراخوان نخستین همایش ملی «هنر و توسعه» منتشر شد
- برگزاری همایش بین المللی مدل سازی مدیریت آب در دانشگاه بیرجند
- آخرین مهلت ارسال مقاله به کنفرانس ملی و بینالمللی یاددهی و یادگیری الکترونیکی
- فراخوان ثبتنام نوزدهمین کنفرانس بینالمللی روابطعمومی ایران
- تمدید مهلت ارسال مقالات هشتمین کنگره بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری
- فراخوان همایش چشمانداز منطقهای میراث راه ابریشم
- آخرین مهلت ارسال مقاله به کنفرانس بینالمللی پیشرفتهای اخیر در مهندسی راهآهن
- آخرین تمدید مهلت ارسال مقالات پنجمین کنفرانس بین المللی عمران، معماری، هنر و طراحی شهری فقط تا 25 دی
- ارسال ۲۰۰ مقاله به اولین همایش ملی علوم انسانی کاربردی و زندگی معاصر
- همایش ملی تعامل صنعت و دانشگاه در کرمانشاه برگزار میشود
- برگزاری نخستین همایش علمی دانشجویی علوم ورزشی
- دوازدهمین کنفرانس ملی بهرهوری روزهای ۲۱ و ۲۲ دی ماه در یزد برگزار می شود
- آخرین تمدید مهلت ارسال مقالات دومین کنگره بین المللی مدیریت، اقتصاد، علوم انسانی و توسعه کسب و کار
- آخرین تمدید مهلت ارسال مقالات ششمین کنگره بین المللی توسعه کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری ایران
- همایش روز ملی زیستفناوری برگزار می شود
- برگزاری همایش ملی مدلها و روشهای توانمندسازی گردشگری در لرستان
- Poland Government Scholarship 2023-24 for International Students (Master and PhD)
- Korea National University of Arts Scholarship 2023-24 for International Students (Master and PhD)
- Toyohashi University of Technology MEXT Scholarship 2023-24 in Japan (Master and PhD)
- Abu Dhabi University Scholarships 2023-24 in UAE (Master and PhD)
- Hamad Bin Khalifa University Scholarship 2023 in Qatar (Master and PhD)
- United Arab Emirates University Scholarships 2023-24 in UAE (Master and PhD)
- Radboud University Masters Scholarship 2023-24 in Netherland (Master)
- Shanghai Jiaotong University Scholarship 2023-24 in China (Master and PhD)
- Erasmus Mundus Scholarship Program 2023 in Europe (Master)
- University of Tokyo Summer Internship 2023-24 in Japan ( bachelor’s degree )
- Khalifa University Graduate Scholarship 2023-24 in UAE (Master and PhD)
- Deakin University Scholarship 2023-24 in Australia (Master and PhD)
- University of Ottawa Admission Scholarship 2023-24 in Canada (Master and PhD)
- Oxford University Clarendon Scholarship 2023 in UK (Master and PhD)
- Hokkaido University Presidents Fellowship 2023-24 in Japan (Master and PhD)
- CERN Administrative Student Program 2023-24 in Switzerland
- University of South Australia Research Scholarships 2023-24 (Master and PhD)
- Yokohama National University Scholarship 2023-24 in Japan (Master and PhD)
- GIST International Scholarships 2023-24 in South Korea (Master and PhD)
- University of Tasmania Research Scholarships 2023-24 in Australia (Master and PhD)
- Victoria University of Wellington Scholarship 2023-24 in New Zealand(Master and PhD)
- IST International Scholarships 2023-24 for International Students in Austria (PhD)
- چرا مغز در اوج فعالیت منفجر نمیشود؟
- افزایش اعتماد به نفس با اسکن امواج مغزی
- تاثیر جایگاه اجتماعی بر سیستم ایمنی بدن
- حتی فیزیکدانان هم از ریاضی فراریاند!
- استقبال ناسا از نظرات و پیشنهادات جدید و متفاوت
- برجام مخفف چیست؟
- کل اینترنت در چند صفحه جای میگیرد؟
- شناسایی ناحیه آخ در مغز
- Sixteenth International Conference on Climate Change: Impacts & Responses
- Twentieth International Conference on Environmental, Cultural, Economic & Social Sustainability
- Fourteenth International Conference on The Constructed Environment
- 1st International GAME Conference - Global Advances in Management and Economics
- 2023 Asia-Pacific Conference on Economics and Finance
- 2023 Singapore Conference on Applied Psychology
- 11th International Conference on Sustainable Development
- 5th Canadian International Conference on Humanities and Social Sciences
- MPOB International Palm Oil Congress and Exhibition (PIPOC 2023)
- Thirteenth International Conference on Food Studies
- Fourteenth International Conference on The Image
- Thirteenth Interdisciplinary Conference - Aging and Social Change Research Network
- International Research Conference on Management and Humanities
- The International Conference on Business and Economics
- The 6th International Conference on Future of Women 2023
- 4th International Conference on Machine Learning, IOT and Blockchain MLIOB 2023
- International Conference on Civil and Environmental Engineering (I2C2E)
- International conference on Applied Science Mathematics and Statistics
- International Conference on Business Management and Humanities
- International Conference on Medicine, Nursing and Healthcare
- International Conference on Agricultural and Biological Science (ICABS)
- The End of Life Experience 4th Global Interdisciplinary Conference
- 2022 Singapore Conference on Applied Psychology 'LIVE'
- 2022 Open Distance and eLearning Conference Virtual Conference
- 10th Biennial Academy of World Business, Marketing and Management Development Conference
- Singapore Conference on Sport Science 'LIVE'
- Singapore Conference on Applied Psychology 'LIVE'
- Thirteenth International Conference on The Constructed Environment
- APPLYING EDUCATION IN A COMPLEX WORLD - Spring 2023
- 15th annual International Conference of Education, Research and Innovation
- The Aging and Social Change: Twelfth Interdisciplinary Conference
- 19th International Symposium on Urban Communities and Humanities
- Borders and Walls: 2nd Global Inclusive Interdisciplinary Conference
- Twentieth International Conference on New Directions in the Humanities
- A FOCUS ON PEDAGOGY - Conference, Book and Publication Information
- 6th Canadian International Conference on Advances in Education, Teaching and Technology
- The Fifteenth International Conference on the Inclusive Museum
- The Seventeenth International Conference on the Arts in Society
- The Twelfth International Conference on Religion and Spirituality in Society
- The 19th International Learning and Technology Conference
- Twelfth International Conference on The Constructed Environment
- International Conference on Diversity in Organizations, Communities and Nations
- 14th International Conference on Climate Change
- conference Cultures, Communities and Design
- The Eleventh International Conference on the Constructed Environment
- 5th International Conference on Banking, Insurance and Business Management
- The GLOCAL Conference on Asian Linguistic Anthropology 2021
- 22nd International Conference on Social Sciences
- The Environment A Global Inclusive Interdisciplinary Conference
- The Art of Being Inhuman in the Times of Covid-19 Pandemic
- Fifteenth International Conference on Design Principles and Practices
- Seventeenth International Conference on Technology, Knowledge, and Society
- Twenty-first International Conference on Knowledge, Culture, and Change in Organizations
- The 5th Symposium on Damage Mechanism in Materials and Structures
- 15th Annual International Technology, Education and Development Conference
- International Conference on Electrical, Control and Instrumentation Engineering
- CONFERENCE 2020: RAPID CITIES - RESPONSIVE ARCHITECTURES
- SCOPUS indexed - International Conference on Petroleum, Renewable Energy...
- 11th IEEE International Conference on Computing Communication
- Twenty Ninth World Business Congress
- DUBAI 2020: RAPID CITIES – RESPONSIVE ARCHITECTURES
- 8th International Conference on Sustainable Development
- Eleventh International Conference on the Image
- LISD - International World Research Congress on Health Sciences
- 2020 Singapore Conference on Applied Psychology
- Thirteenth Global Studies Conference
- 2nd International Symposium of Design for Living with Water
- Intelligent Systems Conference (IntelliSys) 2020
- Eleventh International Conference on Sport and Society
- Twelfth International Conference on Climate Change: Impacts and Responses
- 2020 Interdisciplinary Conference on STEAM Education
- 10th International Social Sciences and Business Research Conference
- ICEAI 2020 Construct a Low Carbon Society
- ICEAI 2020 Construct a Low Carbon Society
- IEEE International Conference on Informatics, IoT, and Enabling Technologies
- 7th International Conference on Gender and Women's Studies 2020
- International Conference on Arts and Cultures
- 5th Annual International Conference on Spirituality and Psychology 2020
- VII. International Architectural Design Conference
- 15th Annual Education and Development Conference
- چالشهای فرآیند داوری مقالات علمی
- چگونه يك مقاله علمي بنويسيم؟ ( قسمت اول )
- فرصت طلایی اخذ پذیرش از معتبرترین دانشگاه دولتی ایتالیا در مقاطع ارشد و دکتری
- راهنمای مقاله نویسی
- کد doi چیست؟
- نمایه DOAJ (Directory of Open Access Journals) چیست؟
- JCR یا Journal Citation Reports چیست؟
- فصل 3: روش تحقیق
- فصل دو تحقیق : بررسی منابع
- اجزاء فصل 1 تحقیق
- چگونه بيان مساله بنويسيم
- معرفی پایگاه اطلاعاتی ScienceDirect
- معرفی پایگاه اطلاعاتی SpringerLink
- معرفی پایگاه مجلات تخصصی نور (noormags)
- معرفی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC )
- معرفی پورتال جامع علوم انسانی
- معرفی بانک اطلاعات نشریات کشور - مگ ایران
- معرفی پایگاه اطلاعاتی SID
- معرفی پایگاه اطلاعاتی SCOPUS
- مسیرهای انجام تحقیق
- انواع دیدمان (نگرش علمی به چیزی که مساله را برای ما روشن می کند)
- روشهای کشف حقیقت یا انواع استدلال
- ویژگی های یک تحقیق علمی
- تقسیم بندی تحقیق از نظر انواع
- تقسیم بندی تحقیق از نظر هدف
- معرفی سرویس ذخیره سازی ابری Google Drive
- نظريه، انواع نظريه و نقش آن در تحقيق
- مقیاس های اندازه گیری متغیرها
- متغير، انواع آن و روابط بين متغيرها در يك تحقيق
- نگاهی بر چارچوب نظری تحقيق
- لیست انجمن های علمی ایران
- لیست دانشگاههای پیام نور
- لیست دانشگاههای علمی کاربردی
- لیست واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی
- لیست دانشگاههای سراسری
- لیست پژوهشکده ها و مراکز تحقیقاتی
- آدرس و تلفن واحدها و مراکز دانشگاه آزاد اسلامی
- لیست دانشگاههای علوم پزشکی
- لیست دانشگاههای غیرانتفاعی
- لیست دانشگاههای مجازی
- لیست سازمانهای جهانی