مرکز منطقه‌یی اطلاع رسانی علوم و فناوری (RICeST) در سال ۱۳۷۰ و در پی انعقاد تفاهم نامه‌ای میان دکتر مصطفی معین، وزیر وقت علوم، تحقیقات و فناوری و پرفسور عبدالسلام، برنده جایزه نوبل فیزیک و رییس فرهنگستان علوم کشورهای جهان سوم با هدف بهبود تولید و توزیع اطلاعات علمی در سطح ایران و کشورهای منطقه، کارش را رسماً در شیراز آغاز کرد.

به گزارش سرویس علمی ایسنا، این مرکز با هدف حمایت و تسهیل فعالیت های علمی- پژوهشی اعضای هیأت علمی، پژوهشگران و دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی ایران و کشورهای منطقه (شامل کشورهای ناحیه قفقاز در غرب دریای خزر، کشورهای آسیای مرکزی، خاورمیانه، کشورهای شبه قاره هند و کشورهای شمال آفریقا) ایجاد شده و در نتیجه، برقراری ارتباطات علمی، فراهم آوری زیرساخت های سخت افزاری و نرم افزاری و تأمین نیازهای اطلاعات علمی و فنی از جمله مأموریت‌های اصلی مرکز منطقه‌ یی اطلاع رسانی علوم وفناوری به شمار می آید.

مرکز منطقه یی اطلاع رسانی علوم و فناوری با بیش از دو دهه فعالیت، در راستای خدمت به نظام علمی، آموزشی و تحقیقاتی کشور تاکنون منشاء ارائه خدمات ارزنده ای بوده است. ایده تاسیس مراکز پژوهشی در سطح بین المللی توسط وزیر وقت علوم، تحقیقات و فناوری، دکتر مصطفی معین، بر پایه برقراری ارتباطات علمی با نهاد ها و سازمان های بین المللی شکل گرفت و در پیوند با مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری، ارتباط وزیر وقت با فرهنگستان علوم جهان سوم به ریاست مرحوم پروفسور عبدالسلام، برنده جایزه نوبل فیزیک از کشور پاکستان، تاثیری شگرف در اجرایی شدن این مهم داشت. با چنین پیشینه ای، مرکز با هدف تعمیق کیفیت آموزش عالی در حوزه های نوین و برقراری و توسعه ارتباطات علمی بین المللی با کشورهای جهان به همت استاد جعفر مهراد، چهره ماندگار کتابداری ایران آغاز به کار کرد.

برقراری ارتباطات الکترونیکی به منظور دریافت و ارسال اطلاعات داخلی و منطقه یی در حوزه های علوم و فناوری، برقراری نظام مبادله الکترونیکی اطلاعات بین محققان ایرانی و منطقه یی، تهیه و سازماندهی دانش مکتوب داخلی و منطقه یی در حوزه علوم و فناوری، تأسیس انواع پایگاه های اطلاعاتی در حوزه علوم و فناوری، انتشار گزارش های پژوهشی ، نشریات علمی و کتاب های فارسی و غیر فارسی در حوزه علوم و فناوری، حمایت از پژوهش های داخلی و منطقه یی در حوزه های علوم و فناوری، برقراری سخنرانی های علمی با دعوت از متخصصان داخلی و خارجی، ایجاد زمینه های لازم برای جلب همکاری متخصصان ایرانی مقیم خارج از کشور درباره فعالیت های مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری، اجرای برنامه های علمی و تبادل استاد و دانشجو با دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی داخل و منطقه در قالب مجوزهای قانونی موجود و یا کسب مجوز خاص از مجلس شورای اسلامی،

برقراری ارتباط علمی با سازمان ها و نهادهای بین المللی به ویژه یونسکو، فرهنگستان علوم جهان سوم، سازمان همکاری های اقتصادی (ECO) و سازمان کنفرانس اسلامی و ارتباط و تشریک مساعی با بخش های صنعتی، خدماتی و آموزشی برای شناسایی نیازها و تأمین اطلاعات مورد نیاز آنها از جمله مسوولیتها و اختیارات مرکز منطقه یی اطلاع رسانی علوم و فناوری است.

این مرکز در راستای اهداف خود از ابتدای دهه 1370 به صورت جدی ولی با امکانات محدود به گردآوری، سازماندهی و دسترس پذیر کردن منابع علمی پرداخته و به عنوان مرکزی ملی و بین المللی (با گستره خدمتی منطقه یی) فعالیت کرده است.

برگزاری و یا کمک به برگزاری همایش های بین المللی در کنار تاسیس بیش از 13 شاخه فعال در سطح کشور گواهی بر این مدعاست. در راستای تحقق ماموریت های خود، مرکز منطقه یی در سالهای اخیر به جز سیاستگذاری برای تامین منابع اطلاعات علمی به صورت چاپی و الکترونیکی، چاپ و انتشار کتاب به زبان های مختلف و حمایت از همایش های علمی، ملی و بین المللی را نیز در دستور کار خود قرار داده است.

در این میان نبایستی از نظر دور داشت که اگرچه در زمان تاسیس، فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی محدودتر از شرایط کنونی بوده است؛ اما تمام تلاش دست اندرکاران مرکز منطقه ای با توجه به اساسنامه مرکز برپایه خدمت رسانی الکترونیکی و از راه دور پی ریزی شده است. به طوری که از بدو تاسیس تاکنون بیش از 30 پایگاه متفاوت توسط کارشناسان این مرکز طراحی و پیاده سازی شده و مورد بهره برداری قرار گرفته است. این خدمت انجام جستجوهای رایانه یی جهت بازیابی مدارک علمی مورد نیاز محققان و دانشجویان بر اساس موضوع، نام نویسندگان، عنوان مدارک و سایر مشخصه های مدارک علمی را میسر کرده است.

در ابتدای امر وابستگی به مدارک چاپی اجتناب ناپذیر بوده و خدمت رسانی کامل به کاربران مرکز مستلزم کپی برداری از مدارک علمی بود. اما در گام بعدی متن کامل مدارک علمی به صورت الکترونیکی تهیه شد و در کنار مشخصات مدارک قرار گرفت. به طوری که مدارک چاپی در آرشیوهای فشرده مرکز قرار می گرفت و دسترسی به متن کامل مدارک از راه دور برای همه کاربران فراهم شد.

حاصل این فعالیت دسترسی به متن کامل مقالات طیف وسیعی از مجلات معتبر کشور، مقالات کنفرانس ها، اطلاعات کتابشناختی و چکیده پایان نامه های کشور، اطلاعات کتابشناختی و چکیده طرح های تحقیقاتی، مقالات روزنامه ها، کتاب ها، استانداردها و سایر مدارک علمی بوده است. به طوری که هم اکنون کاربران در هر نقطه ای از جهان می توانند به شبکه اینترنت دسترسی داشته باشند و بدون محدودیت از طریق وب سایت از متن کامل منابع اطلاعاتی موجود درمرکز منطقه ای استفاده کنند.

در حال حاضر ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺮﮐﺰ ﻣﻨﻄﻘﻪیی اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽﻋﻠﻮم و ﻓﻨﺎوری به صورت بالقوه ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺴﺘﺮة وﺳﯿﻌﯽاز داﻧﺸﮕﺎﻫﯿﺎن و داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و اﻋﻀﺎی ﻫﯿﺄت ﻋﻠﻤﯽ می باشد؛ لذا ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ این ویژگی، واحد فراهم آوری و آماده سازی اولیه اطلاعات در مرکز ضمن توجه به نیازهای جامعه کاربران، به گردآوری طیف گسترده ای از منابع اطلاعاتی به زبان های مختلف تلاش می کند. ﺗﻤﺎم ﻣﻨﺎبع ﻓﺮاﻫﻢ‏آوری ﺷده ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺮﮐﺰ منطقه یی ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ شده و ﺷﺎﻣﻞ منابع ﭼﺎﭘﯽ و نیز الکترونیکی می شود.

مجموعه مرکز منطقه یی در حال حاضر دربردارنده بیش از 40 هزار عنوان کتاب به زبان های فارسی، عربی و انگلیسی، 155 هزار شماره نشریه فارسی و 300 هزار شماره نشریه غیر فارسی، بیش از 100 هزار پایان نامه فارسی و انگلیسی، 10 هزار عنوان کتاب الکترونیک انگلیسی، اطلاعات بیش از 10 هزار طرح پژوهشی، بیش از 80 هزار خبرنامه سازمان های مختلف، بیش از 20 عنوان روزنامه محلی و ملی می باشد. این در حالی است که تهیه بخش عمده ای از نشریات و تولیدات علمی کشورهای منطقه به صورت الکترونیک و چاپی نیز از دیگر ماموریت های این مرکز است.

با استعفای دکتر مهراد، از آذرماه امسال، دکتر محمد جواد دهقانی، دانشیار گروه مخابرات دانشکده برق دانشگاه صنعتی شیراز و عضو هیات علمی گروه مهندسی برق و فنآوری اطلاعات دانشکده آموزشهای الکترونیکی دانشگاه شیراز، ریاست مرکز منطقه یی اطلاع رسانی علوم و فناوری و سرپرستی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) را عهده دار شده است.